Sportowe życie
Na początku – ale również w następnych latach – najważniejsza była piłka nożna. Tak mogłoby brzmieć wprowadzenie do genezy zorganizowanego sportu w Otwocku.
W 1924 roku grupa gimnazjalistów założyła Otwocki Klub Sportowy. Kapitanem drużyny był Edward Obara. Pierwszym prezesem klubu został Antoni Staszkiewicz. Mecze początkowo rozgrywano na placu przy ul. Andriollego (gdzie później została wybudowana piekarnia mechaniczna), a od 1925 roku – na polach zwanych Ługami, które później zostały przecięte ulicą Batorego. Przeciwnikami były inne „dzikie” (niezarejestrowane) okoliczne drużyny, m.in. „Wisła” z Miedzeszyna. Zawodnicy stopniowo zdobyli profesjonalne buty piłkarskie i jednakowe stroje. Klub najpierw przyjął barwy czarno-białe, ale – jak wspominał Józef Rozinowicz, jeden z zasłużonych sportowców OKS – zmieniono je na czarno-żółte. Były one bardziej praktyczne, gdyż nie wymagały zbyt częstego prania.
W 1929 roku OKS uzyskał oficjalne poparcie władz miasta. Prezesem klubu został burmistrz Michał Górzyński. Od 1930 roku drużyna OKS zaczęła uczestniczyć w oficjalnych rozgrywkach Warszawskiego Okręgowego Związku Piłki Nożnej (WOZPN). Zaczął od klasy „C”, dochodząc – na jeden sezon – do klasy „A”. Stopniowo zaczęto tworzyć również inne sekcje: lekkoatletyczną, tenisa ziemnego, tenisa stołowego, gier sportowych (siatkówki i koszykówki), kolarstwa. Członkowie sekcji sportów zimowych w 1934 roku własnoręcznie zbudowali skocznię narciarską. Nie było ścisłej specjalizacji, dlatego wielu zawodników (zwłaszcza piłkarzy) odnosiło sukcesy również w innych dyscyplinach sportowych. Sekcja dramatyczna organizowała zabawy i występy, zdobywając fundusze na potrzeby klubu. W latach trzydziestych funkcje prezesa OKS pełnili kolejno: Kazimierz Obara, Zbigniew Wyrożębski, Tadeusz Grochalski, Włodzimierz Dziewięcki.
Warunki gry „na Ługach” tak wspominał Czesław Zbigniew Wałachowski, który wraz z braćmi Stefanem i Arkadiuszem należał do czołowych zawodników OKS: „trawy tam nie było, a piasek, niemal wiślany[…].
W czasie ulewnego deszczu szpadelkami kopało się rowki do odprowadzenia […] wody. Przeciwne drużyny nie zawsze znosiły te warunki terenowe, co było naszym atutem”. Piłkarze mogli korzystać z szatni i łazienek w Szkole Powszechnej nr 1.
Od 1936 roku OKS mecze rozgrywał już na prawdziwym stadionie, który został wybudowany na gruncie (ok. 10 ha z folwarku Anielin) zakupionym przez miasto od hrabiego Władysława Jezierskiego, właściciela dóbr otwockich. Przy budowie boiska i ogradzaniu go drewnianym płotem pracowała młodzież. Oprócz boiska do piłki nożnej wybudowano też boisko do koszykówki, bieżnię i strzelnicę. Zimą funkcjonowało lodowisko hokejowe.
OKS miał charakter apolityczny. W drużynie piłkarskiej oprócz Polaków występowali zawodnicy narodowości żydowskiej oraz niemieckiej. Znacznie mniejszymi klubami polskimi były „Wicher” i „Strzelec”.
Istniało też kilka klubów żydowskich, najczęściej związanych z ugrupowaniami politycznymi o zasięgu krajowym. Zapewne ok. 1925 roku w Otwocku utworzony został „Hakoah” (hebr. „siła”), który po kilku latach się rozpadł. Część zawodników założyła nowy klub „Bejtar” związany z ruchem syjonistycznym. Taki sam ideowy cel miał klub „Nordyja”, dą-żący do propagowania sprawności fizycznej przyszłych mieszkańców państwa żydowskiego w Palestynie. Niewykluczone, że otwocki „Bejtar” zmienił nazwę na „Nordyja”.
W połowie lat trzydziestych największym klubem żydowskim była „Gwiazda” (w jidysz „sztern”). Faktycznie stanowiła ona sportową przybudówkę partii Poalej Syjon-Lewica . Zrzeszała ponad 200 członków należących do kilku sekcji: piłki nożnej, gier sportowych, tenisa stołowego, pływania, gimnastyki. Miała też sekcję zabaw tanecznych. W 1937 roku władze administracyjne rozwiązały klub wskutek podejrzeń o prowadzeni agitacji komunistycznej. Wkrótce decyzja została cofnięta, jednak „Gwiazda” nie odzyskała dawnego znaczenia.
Z partią Poalej-Syjon Prawica sympatyzowali zawodnicy i kibice klubu „Hapoel” (hebr. „robotnik”). Miał on lokal przy ul. Koziej 11. Natomiast z socjalistyczną partią „Bund” związana była „Jutrznia” ( w jidysz „morgensztern”). Ponadto istniał klub „Wulkan” (przy ul. Andriollego 10), którym kierował Moszek Zylbersztein.
Henryk Kociszewski – zawodnik, a później działacz OKS, ceniony rzemieślnik, wspominając lata trzydzieste, pisał: „można śmiało powiedzieć, że całe miasto przez cały rok żyło sportem”. Nawet jeśli opinia ta jest przesadna, to jednak akcentuje ważną sferę zachowań w przedwojennym Otwocku. Do sportu, niekoniecznie sformalizowanego, garnęło się wiele osób, dla których była to dostępna forma rozrywki. Oprócz piłki nożnej dużą popularność zyskały siatkówka i tenis stołowy. Wyróż-niające się drużyny siatkarski mieli kolejarze, pocztowcy oraz członkowie chóru parafialnego. Odbywały się turnieje o mistrzostwo szkół. Zima zachęcała amatorów łyżwiarstwa, którzy mieli do dyspozycji dwa duże lodowiska. Jedno z nich znajdowało się na terenie kolejowym, naprzeciw figury Chrystusa, a drugie – na posesji p. Pełkowej – przy skrzyżowaniu ulic Kolejowej i Andriollego. Było ono czynne do późnych godzin nocnych. W soboty i w niedziele Meran był zatłoczony przez amatorów narciarstwa.
Do połowy lat trzydziestych działało w Otwocku towarzystwo „Sokół”, które prowadziło również działalność sportową: naukę jazdy na koniu, ćwiczenia gimnastyczne i na przyrządach, a także strzelanie z broni pneumatycznej. Zajęcia prowadzili wykwalifikowani instruktorzy. Fascynacja sportem udzielała się też najmłodszym. Dlatego w różnych rejonach Otwocka tworzone były tzw. dziecięce kluby sportowe. Miały one swoje nazwy, takie jak: „Burza”, „Jedność”, „Kresowiaczki”, „Utarja”.
Główne źródła informacji:
H. Kociszewski, Z. Wałachowski – wspomnienia (kopie relacji w podsiadaniu autora); R. Gawkowski, „Największe kluby żydowskie w Otwocku”, „Linia Otwocka” 14 sierpnia 2008; „Może zwycięży OKS” (wspomnienia J. Rozinowicza, oprac. A. Szymańska-Petryk), „Gazeta Otwocka” 2000 nr 8 i 9; J. Wiśniewski: „90 lat Otwockiego Klubu Sportowego 1924-2014”, Otwock 2014