Profilaktyka to najlepszy sposób na zachowanie zdrowia: Badaj się regularnie!

Lista badań, które w pewnym wieku są absolutnie konieczne, nie jest długa. Obejmuje przede wszystkim testy, dzięki którym udaje się odpowiednio wcześnie wykryć choroby, które rozwijają się bezobjawowo, ale stanowią zagrożenie dla życia. Wiele z nich, jak nadciśnienie czy nowotwory, daje o sobie znać zwykle zbyt późno, by można było im przeciwdziałać. Powszechnie wiadomo zaś, że lepiej zapobiegać, niż leczyć…

AGATA LEGAN

Po 50. roku życia WSZYSCY powinni cyklicznie wykonywać:

• podstawowe badania profilaktyczne, tj. morfologię krwi z oznaczeniem poziomu OB (odczyn Biernackiego), który służy jako wskaźnik procesów zapalnych, reumatycznych, a nawet nowotworowych, oraz stężenia glukozy we krwi (profilaktyka cukrzycy, szczególnie ważna u osób obciążonych tym schorzeniem w wywiadzie) – raz w roku;
• ogólne badanie moczu – raz w roku;ulipidogram (obrazuje stężenie poziomu cholesterolu, triglicerydów i lipoprotein) – przy złej diecie, np. spożywaniu wysoko przetworzonych produktów lub dużej ilości mięsa i innych „zakwaszaczy”, paleniu papierosów, genetycznych czynnikach ryzyka, nadciśnieniu, a także niskim cholesterolu HDL – zalecany raz do roku;
• pomiar ciśnienia tętniczego (profilaktyka miażdżycy, choroby wieńcowej, zawału serca i udaru) oraz ogólne badanie u lekarza internisty – raz do roku;
• USG jamy brzusznej (profilaktyka chorób wątroby, nerek czy trzustki, pozwala wcześnie zdiagnozować nieprawidłowości w funkcjonowaniu narządów jamy brzusznej) – raz w roku, jednak zawsze, jeśli: cierpisz na przewlekłe bóle brzucha, biegunki lub nagle tracisz wagę;
• EKG (profilaktyka chorób serca) – szczególnie istotne dla osób ze zdiagnozowaną chorobą układu sercowo-naczyniowego: miażdżycą, zaburzeniami rytmu, chorobą niedokrwienną, wadami serca, zapaleniem osierdzia lub mięśnia sercowego, ale również u tych, u których ryzyko wystąpienia jednej z tych chorób jest wysokie (wywiad rodzinny) – raz do roku; zawsze jednak, jeśli: masz duszności, ból
  w klatce piersiowej, kołatanie serca, zaburzenia ciśnienia tętniczego, szybko się męczysz lub odczuwasz ogólne osłabienie;
• badanie okulistyczne, w tym dna oka i pomiar ciśnienia śródgałkowego (profilaktyka jaskry, nieleczona choroba może prowadzić do ślepoty) – co dwa lata;
• RTG klatki piersiowej (profilaktyka chorób płuc, oskrzeli
  i serca) – raz na pięć lat, raz do roku, jeśli: palisz papierosy, masz astmę, jesteś obciążony nowotworem płuc w wywiadzie rodzinnym;
• kolonoskopię (profilaktyka raka jelita grubego) – raz na 10 lat, raz na pięć lat, jeśli: w bliskiej rodzinie były przypadki nowotworów lub polipów jelita grubego;
• badanie gęstości kości (profilaktyka osteoporozy) – przy dobrych wynikach raz na 10 lat, częściej – po 70. roku życia.

Należy pamiętać o stosownych do potrzeb wizytach u dentysty, a także kontrolowaniu stanu znamion i pieprzyków u dermatologa.

Lista badań dla KOBIET 50+:

• przy corocznej morfologii warto poprosić o oznaczenie poziomu wapnia – często skutkiem menopauzy jest osłabienie tkanki kostnej i rozwój osteoporozy, ponieważ kobiety są na nią szczególnie narażone, poziom tego minerału ma dla nich istotne znaczenie;
• badanie ginekologiczne z cytologią i USG narządów rodnych (profilaktyka nowotworów oraz innych schorzeń, m.in. nadżerek, polipów, mięśniaków, grzybicy itp.) – raz do roku;
• mammografia (profilaktyka nowotworów piersi) – raz na dwa lata, przy czym samobadanie piersi należy wykonywać co miesiąc;
• badanie poziomu hormonów tarczycy TSH (profilaktyka chorób tarczycy) – raz do roku, zawsze jednak, jeśli masz objawy nad- lub niedoczynności tego organu, czyli: zaburzony rytm serca, podwyższone ciśnienie, wahania odczuwania temperatury, bezsenność, nadmierne pobudzenie, wzmożoną potliwość lub drżenie rąk;
• oznaczenie poziomu hormonów płciowych we krwi (profilaktyka nowotworów jajników i nadnerczy), obejmuje m.in. określenie poziomów FSH – hormonu wytwarzanego przez przysadkę mózgową, i estradiolu, który jest produkowany przez jajniki. Ich zmienione stężenia mogą zapowiadać zbliżającą się menopauzę, co z kolei pozwala lepiej określić konieczność rozpoczęcia hormonalnej terapii zastępczej – raz na od dwóch do pięciu lat.

Lista badań dla MĘŻCZYZN 50+:

• oznaczenie antygenu PSA, tj. antygenu gruczołu krokowego (profilaktyka stanów zapalnych i raka prostaty), szczególnie ważne dla mężczyzn obciążonych nowotworami w wywiadzie – raz do roku, zawsze jednak, jeśli: masz krwiomocz, bóle krocza lub podbrzusza nieznanego pochodzenia;
• badanie prostaty per rectum, tj. przez odbyt (profilaktyka raka i innych schorzeń prostaty), to najlepsze badanie diagnostyczne, które pozwala wcześnie wykryć zmiany – co dwa lata, zawsze jednak, jeśli: masz trudności z oddawaniem moczu, uczucie nieopróżnionego pęcherza lub stałe parcie na cewkę;
• badanie jąder przez lekarza (profilaktyka nowotworów, torbieli, wodniaków oraz żylaków) – raz na trzy lata, przy czym samobadanie jąder należy wykonywać raz w miesiącu.

UWAGA: można wykonać USG zarówno jąder, jak i prostaty, które pozwala rozpoznać wiele schorzeń (przepuklinę, skręt, stan zapalny, zaburzenia ukrwienia), jednak w przypadku męskich narządów badanie to nie jest niestety najskuteczniejszą formą wczesnej diagnostyki nowotworów.