NCBJ uczestniczy w unikalnym projekcie

Nowy projekt, w który zaangażowało się Narodowe Centrum Badań Jądrowych w Otwocku-Świerku, ma szansę przybliżyć nam historię ewolucji wszechświata. Jest on realizowany wspólnie z Uniwersytetem Tokijskim i Organizacją Badań Akceleratorów Wysokich Energii – KEK

PRZEMEK SKOCZEK

Międzynarodowy projekt naukowo-badawczy polega na budowie potężnego detektora Hyper-Kamiokande, który powstaje w japońskim mieście Hida i ma być gotowy w 2027 roku. Zostanie on wyposażony w nowo opracowane fotodetektory o wysokiej czułości. Celem projektu jest wyjaśnienie Teorii Wielkiej Unifikacji i dostarczenie informacji o historii ewolucji wszechświata. Naukowcy badają tam m.in. rozpad protonów i obserwują neutrina pochodzące z wybuchów supernowych.

Brzmi to dość… kosmicznie. I takie jest. Naukowcy zakładają, że wszechświat, w tym nasza galaktyka, składa się w większości z nieznanej nam jeszcze ciemnej energii i ciemnej materii. Próbę wykrycia śladów tej ostatniej podjął m.in. japoński eksperyment. W Hida działa już teleskop neutrinowy Super-Kamiokande o masie całkowitej 50 tys. ton i wysokości 10-piętrowego bloku. Jest to niezwykła infrastruktura badawcza znajdująca się kilometr pod ziemią w starej kopalni. Nowy detektor Hyper-Kamiokande ma mieć całkowitą masę osiem razy większą niż poprzednik i znacznie większe możliwości badawcze.

Aż 90 krajów wyraziło zainteresowanie udziałem w tym projekcie. Polska jest pierwszym, który podpisał porozumienie. W tym celu powołano Polskie Konsorcjum Hyper-Kamiokande, które tworzy dziewięć instytucji naukowych, m.in. Instytut Fizyki Jądrowej PAN, Politechnika Warszawska, Uniwersytet Jagielloński i otwockie NCBJ będące głównym koordynatorem działań. Zadaniem polskich specjalistów jest m.in. stworzenie kilkuset fotodetektorów i systemów odczytu ich danych oraz opracowanie, produkcja i instalacja liniowego akceleratora elektronów, który będzie budowany właśnie w Otwocku.

Na koniec warto dodać, że badania nad neutrinami prowadzone w Japonii przyniosły naukowcom już dwie Nagrody Nobla. W 2002 roku otrzymali ją Amerykanin Raymond Davis Jr. i Japończyk Masatoshi Koshiba za detekcję kosmicznych neutrin, a w 2015 roku – Japończyk Takaaki Kajita i Kanadyjczyk Arthur B. McDonald, którzy odkryli oscylację neutrin. Być może kolejne badania, przy udziale naszych naukowców, też kiedyś zostaną docenione przez Szwedzką Akademię.